Monday, September 17, 2012

लिम्बु भाषा मा जान्नु पर्ने कुराहरु



  • yi tin kura jaruri chha,

    थक्सुबा = आर्मि
    तिल्लिङा = पुलिस थङ = लडाँइ 


  • लिम्वु वार महिना

    आईतवार = तेनेबा
    सोमबार = फोरोबा
    मंगलवार = मिकहाङबा
    बुधवार = खेक्सुबा
    बिहीवार = कुरुप्पा
    शुक्रबार = फसुप्पा
    शनिबार = सेन्छेङ्बा

    बैसाख - थेरेङ्नाम
    जेष्ठ - काप्मेप्पा
    असार - थक्मेप्पा
    साउन - सिसेक्पा
    भदौ - थेसेक्पा
    असोज - सिसेक्रो
    कात्तिक - थेसेक्रो
    मङ्सिर - सेन्छेङला
    पुष - सिसेक्ला
    माघ - कक्फेक्वा
    फागुन - साप्फेक्वा
    चैत - चेरेङनाम

    हामी लिम्बुहरुको महान चाडपर्ब (तङ्नाम्) महिना अनुसारको (उभौली र उधौलि)


    साउने सङ्रान्ती (सिसेक्पा तङ्नाम)
    माघे सङ्रान्ती (कक्फेक्वा तङ्नाम्)

    अरु चाडपर्बहरु:

    चैते दशै (चेरेङ्नाम तङ्नाम्)
    तिहार (बलिहाङ तङ्नाम्)

    दिशाका (दिशा-पिसाङ) नामहरु:

    पूर्व - नाम्गेत
    पश्चिम - नाम्था
    उतर - थाङ्गेत
    दखिन - लाङ्गेत

    पिसाङ = पटी पनि बुझिन्छ।।।। जस्तै "तिमी पटी - खेने पिसाङ)

    याक्थुङ निसाम हिम ओ अानि पान हुसिङरो

    घरयासी वोलचालको रूपमा वोलीने केहि लिम्वु शब्दहरू
    लिम्वु - नेपाली
    सम्वोधन गर्दा वोलीने शब्दहरू
    सेवारो - नमस्कार
    अाङगा - म
    खेने - तिमी
    हेने - तपाइ
    खेन्छि - उनिअानी - हामी
    अादाङबा - महोदय (पुरूष)
    अादाङमा - महोदय (महिला)
    तुतुगेन - माननीय श्रीमान
    सिसागेन - माननीय सुश्रि श्रीमति
    चुम्मे ( लुङवा ) - साथि
    भान्सा कोठामा वोलीने शब्दरू
    हिम - घर
    हिमदाङ - भान्सा कोठा
    हिमदाङबा - घर मालिक
    हिमदाङमा - घर मालिक्नी
    मि - अागो
    चुवा - पानी
    सिङ - दउरा
    खाप्पु - खरानी
    अगेना - चुलो
    लुङखुङ - अचार पिस्ने
    मिखु - धुवा
    निगे - तेल
    युम - नुन
    मच्चि - खुर्सानी
    माखो - लसुन
    फेजा - खुकुरी
    वाफे - हसिया
    च्याथ्या - थाल
    खोरे लुम्बा - वटुका
    खप्या - भाडा
    ताम्सीरी - कुच्यो
    लखुम - अागन
    खानाको परिकार सम्वन्धी
    तक - भात
    सुम्वाक - तिहुन
    या - धान
    यासा - चामल
    माकी - मकै
    सि - गहु /जहु
    फेना - फापर कोदो
    नुधि - सब्जी
    मुदङखे - अालु
    हिमखे - घर तरूल
    ताङभुङखे - बन तरूल
    सिमि - बोडि
    याक्को - फर्सि
    लभेन्दा - गोलभेडा
    लावक - मुला
    सरिमसे - सुन्तला
    अाम्बे - अाप
    पइत - काक्रो
    सगि - सिस्नु
    करि - दाल
    च्याम्बी - मास
    प - च्याउ
    याङवेन - पहाडमा पाइने झेउ
    जनावर, पंक्षी तथा जीव सम्वन्धी
    मना - मानिस
    सबा - वादर
    सावा रागा - भैसि
    पिथ - गोरू गाइ
    फाक - सुगुर
    मेदा - वाख्रा
    कोचो /ख्याबा - कुकुर
    म्यङ - विरालो
    सुबा - मुसा
    सिगेबा - वाघ
    पु - चरा
    वा - कखुरा
    असेक - सर्प
    तना - गडोंला
    साइनो सम्वन्ध सम्वन्धी
    थेबा - बाजे
    युमा - बोजु
    पापा /अाम्बा- बुबा
    मामा /अाम्मा - अामा
    अासा - छोरा छोरी
    मेन्छा - नाति /नातिनी
    तुम्बा - वडाबा
    तुम्मा - वडिअामा
    फवा - काका
    अान्छिमे - काकी
    नाक्पा/ नाक्मा - भतिज /भतिजी
    अाङगुवा - मामा
    अाङगुमा - माइजु
    लाम्सा भान्जा - भान्जी
    अाम्फु - दाजु
    अान्सा -भाइ /वहिनी
    अान्ने - दिदी
    अान्ये - फुपु
    सोमिते - भाउजु
    पाङली - वुहारी जुवाइ
    कुङबा - साला सोल्टी
    फु तरे - भेनाजु
    मेत - स्वास्नी
    यम्वा - लोग्ने
    कापोपा - वुढो
    काप्मुवा - वुढि
    हिन्जा विच्छा - केटा केटि
    अवेङवा - नानी
    तरेवा - पहुना केटा
    तरेमा - पहुना केटि
    थाङवेन - तन्धेरी
    मेन्छया - तरूनी
    यम्विच्छा - केटा
    मेन्छिमा - केटि
    शैक्षीक सामाग्री
    साप्ला - किताप
    कुखेसाप - कपि
    नाक्चा - कलम
    निशाम हिम - स्कुल
    याक्फा - कक्षा कोठा
    सिक्साम्वे - गुरू
    सिक्साम्मे - गुरुमा
    केहि महत्वपुर्ण शब्दहरू
    हाङ - राजा
    माङ - देवता
    हाङयुक्ना - दरवार
    माङयुक्ना - मन्दिर
    तुम तुम्याङ - प्रधान मन्त्रि
    तुम्याङ - मन्त्रि
    थोसुथिम्बा - अध्यक्ष
    फा थोसुथिम्बा - उपाध्यक्ष
    सुहाङमिबा - सिचव
    फा सुहाङमिबा - सह सचिव
    याङदाङबा - कोषाध्यक्ष
    पासिङ पादङ - सदस्य
    लाजे - देश
    तेङ गप - विकास क्षेत्र
    थुमगप - अन्चल
    थुम - जिल्ला
    पाङयक - शहर
    पाङभे - गाउ
    थुम पोरक - जिल्ला समिति
    पाङभे पोरक - गाउ समिति
    साम्यो - धर्म
    साक्थिम - संस्कृति
    इक्सा - धर्ति
    खाम्बेक - माटो
    ताङसाङ - अकाश
    नाम - घाम
    लाबे - जुन
    लुङ - ढुङगा
    हुइत - वर्षा झरि
    लुब्ली - भुइचालो
    तिम्बक - वन्दुक
    यङघङ - खोला
    वराक - पोखरी
    वाहाङ - समुन्द्र
    ताङभुङ - बन
    फक्तालुङ - हिमाल सगरमाथा
    इक्ला - स्वर
    साम्लो - गीत
    साम्मिला - कविता
    ताङखा - मुक्तक
    इङखङ - समाचार
    पिज्या - चुरोट
    ==========


    जानि राखे राम्रो है....
    लिम्बु भाषामा राशिको नामहरू
    १-अनाम्-मेष
    २-वक्ला-वृष
    ३-कनाम्-मिथुन
    ४-हक्ला-कर्कट
    ५-मनाम्-सिंह
    ६-पक्ला-कन्या
    ७-रनाम्-तुला
    ८-नक्ला-बृश्चिक
    ९-थनाम्-धन
    १०-खक्ला-मकर
    ११-सनाम्-कुम्भ
    १२-चक्ला-मिन
    श्रोतःमिक्हन किराँत बर्णमाला

No comments:

Post a Comment